Who Cares!

'Who Cares!' is een game die haar spelers warm wil maken voor werken bij Vierstroom. Als copywriter heb ik de naam van deze game bedacht en daarnaast alle teksten van het spelletje geredigeerd. 
Zin om de game eens te proberen? Ja?

Op 24 oktober besteedde TV West aandacht aan de game in haar journaal.

Rockin’ HR

Als we organisaties als een bandje bekijken, welk instrument zou HR dan bespelen? 

Strakke planning
Misschien als drummer, een beetje verscholen achter zijn bandleden, strak het ritme aangeven? Maar hoe creatief je ook met ritme en tempo varieert, uiteindelijk moet je wel op tijd klaar zijn. Lijkt een beetje op de planning van functionerings-, selectie- en exitgesprekken, niet?

Tenenkrommende solo's
Of, toch maar de gitaar? Soms onopvallend aanwezig, maar dan ineens de drang om op de voorgrond te treden met een tenenkrommende solo. Niet altijd een succes, de groove wordt bruut onderbroken en het publiek ben je snel kwijt. Zo’n solo kan mooi passen of juist een interessante breuk veroorzaken. Maar vaker nog onderbreekt het de spanningsopbouw en ben je niet veel meer dan een solist die zijn mede-bandleden is kwijtgeraakt.

Overschreeuwen

Zanger(es) dan? Mwah. Permanent op de voorgrond lijkt geen goede uitgangspositie voor HR. Timing is ook hier een issue: je verhaal op orde hebben en deze vervolgens op de juiste toon en op het juiste moment vocaliseren. Nog belangrijker is het om op tijd je mond te houden. Jezelf niet overschreeuwen is een nuttige eigenschap. Ook voor HR.

Krachtige bas
Toch maar op bas? Op het eerste gezicht wat onopvallend, misschien. Maar als je erop let blijf je de basgroove horen. En voelen. Inspelend op het drumritme, maar wel met de vrijheid om te variëren. De diepte zoeken en de band vooruit stuwen. Een funky motor, stevig, krachtig. Geen schreeuwlelijk. Subtiel maar onontkoombaar. HR Bass Power!

P&O voor het blok gezet

Interessant artikel in het aprilnummer van P&O Actueel over het einde van het Taylorisme. Het venijn zit in de staart van het verhaal en richt zich op de paradoxale positie van P&O binnen organisaties die nog zuchten onder de ban van Taylor:

‘P&O’ers zijn er om de menselijke waardigheid in organisaties te waarborgen, maar tegelijkertijd blijven ze deel uitmaken van een systeem dat dat per definitie niet is. Dat is sneu. Want meer dan de randen van het systeem opzoeken, kunnen ze niet, terwijl het hele systeem niet deugt. Echte vernieuwing vindt nooit plaats binnen het oude denkkader. Elke P&O’er moet voor zichzelf een keuze maken: kan ik binnen het systeem mijn ambities waarmaken of stap ik uit het systeem?’

HR wordt zo voor het filosofische, existentiële blok gezet. Kan HR, dat zijn bestaan dankt aan en onderdeel is van een verouderd systeem, datzelfde systeem van binnenuit vernieuwen? Een boeiende vraag, waarop ik voorlopig nog wel even blijf kauwen. Kauwt u met mij mee?

HR, neem je verantwoord...

Taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Voor HR een bekende drie-eenheid die als een mantra eindeloos, ook tijdens de diepe slaap, kan worden gereproduceerd. 

Taalschoen 
Het woord verantwoordelijkheid zit me echter dwars. Of eigenlijk: zijn steeds populairder wordende halfbroer 'verantwoording'. Beide woorden worden namelijk steevast door elkaar gebruikt. 

Ook HR draagt vrolijk haar steentje bij aan de verwarring met uitspraken als: 'Het is jouw verantwoording' en 'Ik leg verantwoordelijkheid af'.  
Voelt u waar de taalschoen wringt? 

Contaminatie

De verantwoording dragen is een veelvoorkomende contaminatie van de verantwoordelijkheid dragen voor iets en iets voor je verantwoording nemen. 

Als je voor iets de verantwoordelijkheid draagt, ben je ervoor verantwoordelijk en kun je ervoor ter verantwoording worden geroepen. Andersom: als je voor iets je verantwoording hebt genomen, draag je daarvoor verantwoordelijkheid.

Ja, ook hier rust een zware verantwoord... (vul maar in) op de schouders van HR.

Jean Cocteau

Een goed gekozen beeld zegt meer dan 1000 woorden. 
En een goede quote vertelt meer dan 1000 managementboeken:

'What the public criticizes in you, cultivate. It is you'.

Was getekend: Jean Cocteau, dichter, schrijver, ontwerper en filmmaker. Ofwel: surrealist, alleskunner en artistieke duizendpoot.

Benieuwd hoe hij tegen HR stokpaardjes als competentiemanagement, functionerings- en beoordelingsrondes zou aankijken... 
Misschien is HR zelfs voor monsieur Cocteau het surrealisme voorbij?

HR Strategie Magazine

Aan de hand van drie stellingen, ingeleid door professor Jaap Paauwe, blikken twintig gerenommeerde HR directeuren vooruit naar HRM in 2020.

Nieuwsgierig? Lees dan mijn artikel in het maartnummer van HR Strategie.

Zwitserse precisie

Een succesvolle organisatie kun je vergelijken met een geavanceerd uurwerk; eindeloos veel radertjes, precies op elkaar afgestemd. De onderlinge samenhang onbegrijpelijk voor de argeloze buitenstaander. 

Aandrijving

Ideale organisaties lopen soepel en nauwkeurig als gerenommeerde Zwitserse uurwerken, maar is hun aandrijving ook vergelijkbaar? Een horloge wordt aangedreven door beweging van de pols, door hem op gezette tijden op te winden of door een batterij. 

Spekkoper

Organisaties waarbij de motivatie wordt gegenereerd door de eigen beweging, de 'automaat', zijn spekkoper. Geavanceerde techniek, subliem ontwerp en perfecte uitvoering. Successen maar ook mislukkingen worden benoemd en omgevormd tot nieuwe (leer)doelstellingen. Bijna een perpetuum mobile, zolang er beweging is.

Buitenboordmotor

Een organisatie die eens in de zoveel tijd opgedraaid moet worden, krijgt al iets meer van een schip met een buitenboordmotor. Blijkbaar is er regelmatig een prikkel van buiten nodig om de klokken weer gelijk te zetten. Positief is dat duidelijk is wanneer en hoe dat kan gebeuren. Maar het is wel een noodzakelijk kwaad. En als het nieuwtje ervan af is, juist: dan vergeten we het en staat het klokje stil. Of we overdrijven en draaien in ons enthousiasme te hard door: klokje kapot.

Batterij

Dan nog de batterijoptie. Kenmerk van batterijen is dat ze uiteindelijk leeglopen, waarna een specialist nodig is voor vervanging. Deze energiebron zit verstopt en wordt pas opgemerkt als hij het niet meer doet. Dit type organisaties werkt betrouwbaar en op tijd, maar het heeft iets onheilspellends: het gaat goed zolang het klokje tikt, maar als deze ermee ophoudt heeft niemand een idee hoe verder. Batteries are not included.

Start de klok

Deze metafoor is natuurlijk op allerlei manier toe te passen op organisaties, denk aan structuur, cultuur, processen en besturingsmodellen. En misschien is een organisatie als een strak uurwerk in bepaalde omstandigheden juist wel in het nadeel. Ik ben benieuwd naar ideeën en toepassingen. Ik start de klok...

The Copy Book

In 1995 bracht D&AD een boek uit over de kunst van copywriting: The Copy Book. Het boek groeide uit tot de bijbel van de reclamewereld. D&AD en uitgever TASCHEN hebben nu hun krachten gebundeld en een geheel vernieuwde editie uitgebracht.  

Krachtpatsers

Deze nieuwe uitgave toont werk van 48 topschrijvers onder wie krachtpatsers als David Abbott, Lionel Hunt, Steve Hayden, Dan Wieden, Neil French, Mike Lescarbeau, Adrian Holmes, and Barbara Nokes. De Engelse taal lijkt zich nog altijd het beste te lenen voor baanbrekend copywerk.

A must have

Een inspirerend boek als je op zoek bent naar verbluffend heldere, overtuigende en intelligente teksten. Vol ironie.

Of zoals Taschen zelf zegt:

"This is not simply a "must have" book for people in advertising and marketing, it is also a "should have" book for anyone who needs to involve or influence people, by webpage, on paper, or in person." 

Ren naar de winkel en koester het.  

Voor een eerste indruk...

Authentiek profileren

Profileren op basis van authenticiteit wordt steeds belangrijker. De identiteit van organisaties moet samenvallen met haar imago. Ken uzelf is het devies. 

Storytelling

Een authentiek profiel kan gevonden worden door het ontwikkelen van een eigen organisatieverhaal (Corporate Storytelling); bestaande verhalen van medewerkers, managers, klanten, leveranciers en andere stakeholders worden verzameld en omgevormd tot een aansprekend en waar-achtig verhaal met een kop en een staart. 

Antwoord op vragen

Een verhaal dat precies aangeeft waar je als organisatie voor staat, wat je kernwaarden zijn en waar je heen gaat. Het geeft antwoord op vragen als: waar kom je vandaan, wat zijn je successen en mislukkingen, wat waren bepalende veranderingen, wat maakt je authentiek en hoe zien (potentiële) medewerkers, bestuurders, klanten en leveranciers je? 

DNA

Een goed organisatieverhaal legt het DNA bloot en wordt graag doorverteld. Intern inspireert en enthousiasmeert het en zorgt het voor verbondenheid en betrokkenheid. Extern zorgt het voor herkenning, waardering en sympathie. Bedrijven met zo’n verhaal zijn doorgaans succesvoller, productiever, innovatiever en gewilder op de arbeidsmarkt. 

Uitgangspunt

Het organisatieverhaal als uitgangspunt voor HR communicatie in het algemeen en HR copywriting in het bijzonder.

HR copywriting

Om de interne en externe arbeidsmarkt beter te doorgronden en het eigen verhaal soepel aan te laten sluiten bij de belevingswereld van de bonte mix van doelgroepen, moet HR-communicatie tot het basistakenpakket van de HR-professional gaan behoren. 

Focus

We ontkomen er daarom niet aan om de handen stevig(er) ineen te slaan met de vakgebieden marketing en communicatie. De focus komt, veel meer dan nu, te liggen op het gericht informeren, motiveren en verbinden van (toekomstige) collega’s. 

Minder zenden

Om de unieke eigenschappen van een organisatie op een aansprekende, inspirerende en gedifferentieerde manier te ‘verkopen’ aan specifieke doelgroepen, moet HR minder zenden en meer gaan communiceren. Vacatureteksten vol jargon en algemeenheden leveren namelijk niet de gedroomde kandidaat op. En een innovatief opleidingsbeleid krijgt intern de handen niet op elkaar als deze wordt geïntroduceerd met niet meer dan een formele beleidsnotitie, formulieren, een stappenplan en een bericht op intranet. 

HR copywriting

Wat HR nodig heeft zijn toegankelijke teksten die specifieke doelgroepen in beweging zetten: HR copywriting.

Knock-out Copywriting

Een goede copywriter heeft weinig woorden nodig om zijn punt te maken. In combinatie met een sterk beeld kunnen een paar woorden zorgen voor een regelrechte knock-out. Zoals deze advertentie uit 2007 van Richard Foster voor The Roy Castle Lung Cancer Foundation:

HR in de flexibele schil?

Permanent krachtenveld
Volgens Michael Malone’s The Future Arrived Yesterday: The Rise of the Protean Corporation and What It Means for You werken nu en in de toekomst twee tegengestelde krachten in op organisaties. Enerzijds trekken externe krachten de klassieke organisatiestructuur uit elkaar, zoals ICT-technologie, veranderende levens- en werkstijlen en demografische ontwikkelingen, anderzijds houden interne krachten organisaties bijeen. Deze krachten zijn vaak kleiner, persoonlijker en lokaal, zoals menselijke contacten, continuïteit, loyaliteit en betrokkenheid.

Kern en schil

De gevolgen van de externe krachten kun je vertalen in een flexibele schil: flexwerkers (in alle mogelijke verschijningsvormen) cirkelen rondom een vaste kern. In de flexibele schil zitten o.a. ondernemerschap en innovatie- en aanpassingsvermogen. De interne krachten resulteren in een relatief kleine kern die bepalend is voor het unieke karakter van de organisatie: deze belichaamt de geschiedenis, het geheugen, de bedrijfscultuur en de normen en waarden. Deze harde kern heeft veel invloed en bestaat uit een loyale, vaste groep die fungeert als een soort geweten Een groep die meer bezig is met de organisatiecultuur dan met ondernemen. 

Pikant

Pikant detail: een CEO zou volgens deze zienswijze prima vanuit een flexibele schil kunnen opereren, aangezien deze zich vooral richt op ondernemen en steeds vaker als een kapitein op de korte vaart wordt gezien. De twee genoemde krachten vormen een blijvende paradox en krachtenveld waar organisaties een balans in moeten zien te vinden.

En dan nog dit...
Een vraag aan de HR vakbroeders zelf: waar positioneren we onszelf eigenlijk, in de kern of juist in een flexibele schil? 

Het nut van een goede beleidstekst

Schrijven betekent nadenken, structureren, keuzes maken en durven schrappen. Minder is meestal beter en altijd scherper. Als professioneel beleidsschrijver concretiseer je de gedachten en overwegingen van je opdrachtgever. Het resultaat is een logische samenhang van doelen, middelen en tijd. Met soms verrassende gevolgen, want ideeën krijgen pas echt betekenis als ze ‘op papier’ gezet worden. 

Beleidsjargon
Een concept beleidstekst kan, mits goed geschreven, betekenen dat de opdrachtgever zijn of haar argumenten heroverweegt, doelstellingen wijzigt of juist sterker aanzet. Formuleren scherpt de geest van de schrijver én van de beslisser. Een goede beleidsschrijver zorgt zo niet alleen voor de vertaling van beleidsjargon naar begrijpelijke taal, maar ook voor aanscherping van de inhoud.

Meer weten of op zoek naar een kritische beleidsschrijver? 

Klik hier voor meer info.

Organisatieverhalen als motor

Organisatieverhalen (corporate stories) kunnen veel verschillende doelen dienen: fungeren als platform voor interne en externe communicatie of als veranderinstrument. Ook kan het de organisatiecultuur ‘vangen’ en beschrijven. En andersom kan ook: de organisatie die gaat leven naar de verwoorde bedrijfscultuur. Verhalen als motor van cultuur(verandering).

How Storytelling drives Corporate Culture

View more presentations from StoryBeats

The Ant Fable

Een fabel over een mier die verstrikt raakt in het web dat bureaucratie heet. Een sterk voorbeeld van de kracht van verhalen. Met een (anti) held, obstakels en tegenstanders. Met een kop en een staart. The Ant Fable

View more presentations from faisalkhadia

HR-copywriting, welkom in de 21e eeuw!

Stelling: HRM draait uiteindelijk om vertrouwen en geloofwaardigheid. HR-copywriting kan dit ondersteunen met de kracht van woorden.



Efficiency vs Effectiviteit 
Op efficiency gerichte, state-of-the-art HR-processen hebben grote vooruitgang geboekt, terwijl HR-tekstschrijven is blijven steken in de vorige eeuw. Efficiency is wat de klokt slaat, maar hoe zit het met de effectiviteit van HR? HR teksten zijn vaak niet veel meer dan regels en instructies en, in het beste geval, informatief. Een tekst is pas effectief als zij geschreven is vanuit het perspectief van de ontvanger. Dus: geen beleidsmatige monoloog maar een uitnodigende dialoog en geen droge instructies maar boeiende informatie. Teksten moeten overtuigend en wervend zijn.

HR & Marketing
HR is als geen ander in staat om vertrouwen tussen medewerkers en werkgevers te ontwikkelen en dit proces te beïnvloeden. En dat kan met de kracht van woorden: HR-copywriting. Copywriting technieken zijn uitermate geschikt voor de ‘verkoop’ van HR-concepten, diensten, trainingsprogramma's, regelingen, vacatures, voorstellen, etcetera. En dat is logisch, want er zit een hoop marketing in HR en veel HR in marketing.
 

Tips
Enkele tips uit de diverse copywriting technieken die je kunt gebruiken voor effectieve HR-copy:

1. Persoonlijk
Probeer zo te schrijven dat iedere (potentiële) medewerker zich persoonlijk aangesproken voelt. 
 

2. Aandacht vasthouden 

Blijf de nieuwsgierigheid van de geachte lezer prikkelen door de opbouw van je verhaal, je woordkeuze en toonzetting. Probeer verrassend te blijven zonder te vervallen in flauwe (woord)grappen.
 

3. Lay-out
Denk na over de lay-out van je HR-teksten. Geen grote lappen tekst, maar liever overzichtelijke tekstblokken met duidelijke opsommingen en tussenkopjes.  Voor een webtekst geldt dit overigens nog veel sterker.

4. Zet aan tot actie
Breng de lezer in beweging. Of het nu aan het begin, in het midden of aan het eind van je verhaal is: maak duidelijk hoe hij of zij  direct aan de slag kan met jouw verhaal. Vermeld  duidelijk waar je lezer meer informatie kan vinden, waar hij zich direct kan aanmelden of welk nummer zij kan bellen om de nieuwe HR-brochures te bestellen. A call to action!
 
Meer weten over HR-copywriting? Neem gerust contact met me op: www.willemsenadvies.nl

Corporate Stories

Profileren op basis van authenticiteit wordt steeds belangrijker. De identiteit van organisaties moet samenvallen met haar imago; ken uzelf is het devies. Een authentiek profiel kan gevonden worden door het ontwikkelen van een organisatieverhaal: Corporate Storytelling. Bestaande verhalen van medewerkers, managers, klanten, leveranciers en andere stakeholders worden verzameld en omgevormd tot een aansprekend en waar-achtig verhaal met een kop en een staart. 

DNA
Een verhaal dat precies aangeeft waar je als organisatie voor staat, wat je kernwaarden zijn en waar je heen gaat. Het geeft antwoord op vragen als: waar kom je vandaan, wat zijn je successen en mislukkingen, wat waren bepalende veranderingen, wat maakt je authentiek en hoe zien (potentiële) medewerkers, bestuurders, klanten en leveranciers je? Een goed organisatieverhaal legt het DNA bloot en wordt graag doorverteld. 

Succesvoller
Intern inspireert en enthousiasmeert het en zorgt het voor verbondenheid en betrokkenheid. Extern zorgt het voor herkenning, waardering en sympathie. Bedrijven met zo’n verhaal zijn doorgaans succesvoller, productiever, innovatiever, gewilder op de arbeidsmarkt en geliefder bij klanten en consumenten. Het organisatieverhaal als uitgangspunt voor HR-communicatie in het algemeen en HR-copywriting in het bijzonder.

Johnnie Walker
Een voorbeeld van corporate storytelling is het verhaal van Johnnie Walker, verteld door de Schotse acteur Robert Carlyle. Inhoud, vormgeving, ritme en toonzetting vormen een fantastisch geheel.

Meer weten over Corporate Stories? Neem gerust contact met me op: 
www.willemsenadvies.nl

Schrijfproces

Een soepele tekst leest rimpelloos en lijkt geschreven te zijn in één vloeiende beweging. En dat is ook precies de bedoeling; we willen de geachte lezer niet vermoeien met een making of.  Maar een lezer met enig inzicht in het schrijfproces is wel mooi meegenomen. Urbanus (jawel) beschrijft iets soortgelijks, hij heeft het over het schrijven van een liedtekst, treffend in een interview in HUMO:

En als je het dan eindelijk hebt gevonden, klinkt het zo logisch dat iedereen denkt dat je het in een seconde verzonnen hebt. Wat dat betreft is een nummer schrijven een beetje als de weg zoeken in een stad die je niet kent. Soms vind je de juiste straat pas omdat je de zeven andere straten helemaal tot het einde heen en weer gelopen bent, en vastgesteld hebt dat het daar niet was. En als je dan eindelijk aanbelt bij degene die je moest hebben...dan denkt die natuurlijk dat je recht naar zijn deur gestapt bent!

P&O Actueel

In het kader van schaamteloze zelfpromotie wil ik u graag attenderen op de coverstory van het zomernummer van P&Oactueel. 

Want: door mij geschreven... 

Onderwerp is de wondere wereld van het managementmodel. 

Centrale vraag: heeft HRM deze wereld al voldoende ontdekt?

Geen abonnement of gewoon gemist? 
Geen nood, u kunt het artikel ook vinden op mijn website. Klik hier.

HUMO(R)

Mijn favoriete tijdschrift, het Vlaamse TV en radio weekblad HUMO, grossiert in puntig geschreven artikelen, onnavolgbare beeldspraak, absurde humor en zieke strips. En daar ga ik vanaf nu regelmatig uit kopiëren. Heb ik een gebrek aan inspiratie? Zeker en vast, maar mijn missie is toch vooral: meer Ollanders aan het HUMO-infuus leggen. Daar kikker je van op.

Voorbeeld? Voorbeeld:

In een interview met een anchorwoman van het Vlaamse VRT journaal, ‘Het Journaal’ genoemd, wordt gesproken over het grote verschil in kijkcijfers met ‘Het Nieuws’ van de commerciële concurrent VTM. En die kloof wordt als volgt beschreven:

‘Het journaal’ doet het cijfergewijs al een hele tijd voortreffelijk: als de kloof met ‘Het Nieuws’ nog een béétje breder wordt, heeft ons land er een toeristische attractie bij.

Overtuigd? Binnenkort meer moois. En als u niet kunt wachten: www.humo.be

HR in the movies deel II

In een eerdere blog had ik het idee geopperd om HRM vaker tot onderwerp van films en series te maken. En wat denkt u? Het idee is opgepikt! De film The Human Resource Manager is een feit. Meteen ook hét bewijs dat deze blog gelezen wordt.

Misschien dat de trailer u kan verleiden tot een bezoekje aan de bioscoop? De recensies zijn alvast positief.

Of de film ook daadwerkelijk gaat over het HR-vak? Ach...om met Prof. Dr. Ir. W. Akkermans te spreken: de naam gonst!

Liesbeth & Frank

Gehoord op de Belgische televisie: ‘Laten we elkaar geen Liesbeth noemen.’ Sinds enkele jaren is deze Vlaamse variant op de welbekende ‘Hollandse’ uitdrukking steeds vaker te horen bij onze zuiderburen. De oorsprong is, voor zover ik kan nagaan, onbekend. 

Hilarische anekdote: voormalig secretaris-generaal van de VN Kofi Annan sprak ooit, onder meer, de volgende woorden: ‘Let’s be frank with each other.’ Dit werd in het journaal op Een vertaald met, jawel: ‘Laten we elkaar geen Liesbeth noemen.’ 

In het kader van de betere naam- en woordgrappen verhoog ik het niveau nog wat met deze scene uit ‘Airplane’:

 

De cursus

Net gespot op Kijkduin:

 

Leiderschap, of: hoe begin je een beweging?

Schuif alle boeken over leiderschap maar opzij. In drie minuten tijd legt Derek Sivers het voor je uit: de mythe over leiders, het belang van volgers en de start van een beweging. Meer toelichting heeft dit niet nodig. Gewoon even kijken.

 

Niet spreken met de bestuurder

Misschien heeft u Joris Luyendijks ‘Je hebt het niet van mij, maar...’ al gelezen? Zijn verslag als ‘Nieuwspoortrapporteur’ is een trefzekere schets van de vier stammen die de vierkante kilometer van en rondom het Binnenhof bevolken. 

Wurggreep
Politici, journalisten, voorlichters en lobbyisten houden elkaar in een liefdevolle wurggreep. De innige verstrengeling zorgt ervoor dat zij niet zonder elkaar kunnen functioneren: lobbyisten verzorgen informatie op maat inclusief uitgewerkte vragen voor overvraagde kamerleden, terwijl journalisten en politici elkaar op gezette tijden in een gunstig spotlicht zetten. 

Stammenstrijd
Voor het oog van het televisiekijkende publiek voeren zij een verbeten stammenstrijd. Kijkend onder de microscoop versmelten de vier stammen echter tot één kaste. Soepel samenwerkende raderen in een potdicht systeem. Grootste grap (die niet verteld mag worden): de echte macht ligt niet op het Binnenhof, maar is te vinden in Brussel en op de Haagse departementen waar ambtenaren de regie voeren.

Niet spreken met de bestuurder

Mocht u na dit smakelijke voorafje nog trek hebben in een stevig hoofdgerecht, dan is de in 2003 verschenen bundel ‘Niet spreken met de bestuurder’ van Gerard van Westerloo wellicht iets voor u. De hierin verzamelde reportages, die eerder verschenen in o.a. Vrij Nederland en M-Magazine, geven een ontluisterend beeld van politiek Nederland. 

Vergrootglas
Tussen 1984 en 2003 richtte Van Westerloo zijn vergrootglas op Amsterdamse trambestuurders en het GVA, de PvdA-fractie ten tijde van Ad Melkert, de gemeentepolitiek in Arnhem, de deelraad in Amsterdam Zuid-Oost (De Bijlmer), de leden van de Eerste Kamer, de fractie van Leefbaar Rotterdam en de (aanwas van) leden van politieke partijen in Leeuwarden. Op mild-ironische wijze en met gepaste afstand fileert hij de politieke cultuur in ons land. 

Siamese tweeling
Belangrijkste conclusie die ik eruit haal is dat Nederland bestuurd wordt door een hermetisch afgesloten groep politici. Politici die op geen enkele manier meer een afspiegeling zijn van hun kiezersgroep en van wie de overgrote meerderheid de kost verdiende in (semi) overheidsdienst. Of dit nog steeds doet: overdag gemeenteambtenaar en in de avonduren lid van de Provinciale Staten bijvoorbeeld. Politiek en ambtenarij zijn geruisloos een Siamese tweeling geworden, onontwarbaar aan elkaar vastgeklonken. Het poldermodel in optima forma.

Verambtelijkt
De politiek is hierdoor sterk verambtelijkt (dikke tassen met onleesbare dossiers, ingewikkelde en bureaucratische procedures, verbloemend jargon), waardoor de drempel voor niet-ingewijde burgers om toe te treden tot het politiek bedrijf alleen maar hoger is geworden. Hoewel na 2002 de politieke cultuur misschien opener en directer lijkt te zijn geworden, is het de vraag of het DNA van de Nederlandse bestuurscultuur zich zo gemakkelijk laat muteren.

Minder democratisch
Luyendijk en Van Westerloo achter elkaar lezen ligt zwaar op de maag. Niet vanwege de leesbaarheid, zeker niet, maar wel vanwege de inhoud. Er wordt een verontrustend beeld geschetst van een land dat geregeerd wordt op basis van beeldvorming en niet op grond van inhoud. Een rechtsstaat weliswaar, maar wel een met een zeer gesloten bestuurlijke cultuur. In vergelijking met ons omringende landen blijken we een stuk minder democratisch te zijn dan ik had gedacht. 

Ontluisterend
Voor de bühne voeren politici, journalisten, voorlichters, lobbyisten en ambtenaren hun krijgsdans op. Precies zoals het kijkende (en stemmende) publiek verwacht. Achter de schermen blijken alle danspasjes vaak al voorgeschreven en ingestudeerd te zijn. Een ontluisterend beeld.

Gedachtentrein

De stewardess die me net voorbij liep staat in het gangpad en werpt een blik over de hoofden van de passagiers. Zij draait zich een kwartslag om en legt een tas recht in het bagagerek.

Het beeld klopt in eerste instantie, maar gaat daarna wringen. Het brein slaat een slag over, testbeeld. In een mentaal niemandsland dringt de vraag zich op wat er niet klopt aan deze scene. Twee herkenbare beelden schuiven over elkaar heen, lijken te passen als puzzelstukjes, worden heel even één geheel maar verstoten elkaar dan weer. NS geel met KLM blauw. In een split second is het voorbij, ik zit weer in de trein.

Zou de dame in het blauwe uniform iets soortgelijks hebben ervaren? Kan één enkele routineuze handeling, in een setting die vergelijkbaar is met de eigen werkplek, aanzetten tot volautomatisch ‘aan de slag gaan’? Als een Pavloviaanse mens-machine? 

Zou zij een niet te onderdrukken drang hebben gevoeld om weer een kwartslag terug te draaien? Om vervolgens de nooduitgangen aan te wijzen en de werking van het zwemvest te demonstreren? Ook even die mentale turbulentie om daarna snel een noodlanding te maken op haar zitplaats?

Gansrijden

Gelezen in stadskrant ‘De Nieuwe Antwerpenaar’:

Start seizoen gansrijden
De gansrijders strijden weer voor de ganzenkop. Spanning en plezier verzekerd! Kom eens kijken bij de verenigingen:

- Vermaak na Arbeid
- Nieuwe Gans
- Oude Gans
- De Ware Gans Lillo

- De Lustige Gans

- De Vrije Gans

Beelden van dikbuikige mannen
Ik heb lang nagedacht over wat gansrijden kon betekenen. Beelden van dikbuikige mannen op een rodeo-gans passeren het netvlies. Na een lange werkdag bestijgen kantoorklerken en fabrieksarbeiders ter ontspanning enthousiast een gans voor een wilde rit. Daarna bestijgen zij een barkruk voor een frisse pint. Gansrijden verbroedert en maakt dorstig.

Traditie
De werkelijkheid is anders, maar niet minder absurd. Gansrijden blijkt een lange traditie te hebben, een waar volksfeest in de Antwerpse Polder. Een (dode) gans wordt in een stevig net opgehangen aan een galg. Ruiters te paard proberen om en om de kop van de romp te trekken. Elke ruiter is uitgedost in de kleuren van zijn of haar vereniging. Diegene die de kop trekt wordt tot koning gekroond voor één jaar.

Stierenvechten
Een Vlaamse variant op het stierenvechten. De Antwerpse versie van Siena’s Corso del Palio. Maar voordat we onze zuiderburen met een scheef oog aankijken: onder de naam ganstrekken wordt dit spektakel ook enthousiast beoefend in Limburg (NL)...

 

HR in the movies

Op een enkele verdwaalde Franse film na, ‘Ressources Humaines’ uit 1999, speelt P&O eigenlijk geen rol van betekenis in de filmwereld. Jammer, zeker omdat het alle ingrediënten bevat voor drama: mensen, tegenwerking, belangen, carrière, keuzes, ontslag, kansen, open eindes...

Zou het een idee zijn: een serie over de belevenissen van een HR-adviseur, gemaakt door kwaliteitszender HBO (nee, niet de onderwijsinstelling) en met aansprekende acteurs en dilemma’s?

Tot die tijd moeten we het doen met Clint Eastwoods genuanceerde kijk op de afdeling P&O...

The Power Of Dreams

Waarschijnlijk wel herkenbaar: je kijkt een film op een van de commerciële zenders en krijgt vervolgens frequent de gelegenheid om koffie te zetten en het toilet te bezoeken. Tot vervelens toe. 

Maar dan ga ik niet over klagen: wegzappen kan altijd.

Slogan
Waar ik me over verwonder is een ander aspect van dit reclamegeweld: de slogan van de sponsor. U weet wel. De sponsor die: ‘deze film (mede) mogelijk heeft gemaakt’. Afgezien van het feit dat dit natuurlijk niet klopt, is het vooral hun slogan die me regelmatig vol verbijstering achterlaat.

Honda
Voorbeeld? De slogan van Honda. Ik stel me de volgende scene voor: een gerenommeerd, internationaal reclamebureau uit The Big Apple heeft met een aantal concurrenten op het scherpst van de snede ‘gepitched’. Het is uiteindelijk gekozen om de slogan te gaan verzinnen. Maandenlang werken de slimste jongens en meisjes aan een totaalconcept.

The power of dreams
En dan is het zover, iedereen heeft het beste gegeven. Het elitekorps verlaat Reclamebureau Headquarters NY en vliegt de wereld over naar het land van de rijzende zon, naar Tokyo. Naar de executive board van Honda. Zij worden verwelkomd in een enorme zaal waar de board zetelt. Gespannen en vol verwachting zijn alle blikken gericht op het scherm. Tromgeroffel, de projector zoemt, zenuwachtig geslik, mondhoeken trekken strak, de presentatie start, de slogan verschijnt, letter voor letter: 
‘Honda, The Power of Dreams’. 

The power of nightmares
Een slogan als een songtitel van een suikerzoete ballad uit 1987. Schoudervullingen en windmachines. Blijkbaar zegt iemand ‘die daar over gaat’: prima idee, hadden we zelf niet kunnen bedenken, gaan we doen! Nog één keer, laat het tot u doordringen: ‘Honda, The Power of Dreams’. The Power of Slogan Nightmares. Juist.

Beste beslissers die over dit soort slogans gaan: u kunt me vinden op www.willemsenadvies.nl

Manga & Motivation

Soms kom je een auteur tegen die je een gevoel van jaloezie geeft, 
op een positieve manier. Een schrijver die onverwachte combinaties maakt en daarmee op een intelligente manier zijn punt. En nog vermakelijk ook. Ik denk dan: ‘waarom heb ik dat niet eerder bedacht!’, maar de eerlijkheid gebiedt me te zeggen dat het niets met timing te maken heeft. Al zou je me een jaar de tijd geven en een aantal hints in de goede richting: dan nog zou ik waarschijnlijk geen brug bouwen tussen managementliteratuur en Manga.

Daniel Pink
En dat is wat Daniel Pink nu juist wel doet. De ex-speechschrijver van Al Gore schreef in 2008 ‘The Adventures of Johnny Bunko: The Last Career Guide You'll Ever Need’. Zeer waarschijnlijk de eerste managementstrip ooit. Henry Mintzberg meets Bruce Lee? Zoiets. Maar dan toch weer anders. Een carrièregids die je bij blijft. En natuurlijk hoort daar een flitsende trailer bij. 

Drive
In 2009 komt hij vrolijk aanzetten met een nieuwe voltreffer: ‘Drive: The Surprising Truth About What Motivates Us’. Wetenschappelijke onderzoeksresultaten over wat ons motiveert (en wat juist niet) versus de praktijk van alledag. Feiten tegenover folklore. TED (Technology, Entertainment, Design), een vierdaagse bijeenkomst die sinds 1984 jaarlijks gehouden wordt, nodigt hem uit voor een talk waarin hij zijn boek samenvat. 

TED
Als je een minuut of twintig over hebt, kijk er dan eens naar. Of naar de kortere animatie-versie (ja echt!). Inspirerende inhoud, inspirerende vorm. En datzelfde geldt voor TED. 

Comp(r)etenties

Heeft u de definitie van competentiemanagement al gevonden? Waarschijnlijk niet. Dat maakt een mening vormen over dit onderwerp, laat staan er een discussie over voeren tot een uitdaging. Zet vier mensen aan een vergadertafel met competentiemanagement als agendapunt. Gegarandeerd dat er vier verschillende benaderingen en zienswijzen over de tafel vliegen.

Valkuil
Ik ga de wereld niet verblijden met een poging tot een eigen allesomvattende definitie. In die valkuil probeer ik niet te trappen. Ik maak het mezelf gemakkelijk en leen de zienswijze van Berenschot: Competentiemanagement is het opbouwen en exploiteren van competenties van medewerkers in lijn met de strategie en doelstellingen van de organisatie, de afdeling of een team binnen de organisatie. 

4 vragen
Lijkt me vrij duidelijk. Het is een instrument (middel) om talenten en doelstellingen met elkaar in overeenstemming te brengen en te maximaliseren. Maar er zijn een viertal vragen die me dwarszitten. Ik doe een poging om deze helder over het voetlicht te brengen.

Ten eerste:

In de praktijk lijkt competentiemanagement vaak geclaimd te worden door de afdeling P&O, waarbij het middel langzaam maar zeker een doel op zich wordt. Leidinggevenden en medewerkers draaien hun periodieke functionerings- en beoordelingsgesprekken af, maken persoonlijke ontwikkelplannen (POP’s), vullen de juiste formulieren in en sturen deze richting P&O. ‘Omdat het moet van P&O’, herkenbaar?

Het grote, elegante doel raakt op de achtergrond. Het ontwikkelen van mens en organisatie begint meer te lijken op africhten. Aangeleerde kunstjes in plaats van doordachte en doorvoelde verdieping van kennis en kunde. Misschien is competentiemanagement toch nog te veel een P&O-thema?

Ten tweede:

Vaak worden competenties op drie verschillende niveaus uitgedacht: op organisatie-, afdelings- en functieniveau. Hierdoor krijgt het een schijn van nauwkeurigheid. En iets van controlezucht. Alsof we mensen en functies tot op het bot kunnen ontleden. Het heeft wat mij betreft de reuk van het aloude Scientific Management. Denken we op deze manier, die steevast leidt tot dikke competentiebibliotheken, echt op micro-niveau te kunnen vaststellen wat het recept is voor een succesvolle invulling van een functie? Misschien onderschatten we de complexiteit van het menselijk brein?

Ten derde:

Competenties worden vaak ingezet bij de werving en selectie van nieuwe medewerkers. We baseren ons dan op vereiste competenties voor een specifieke functie. In hoeverre zijn we dan aan het werven voor een loopbaan? Belemmert dit ragfijne systeem niet een bredere blik op opeenvolgende functies en versterkt het blikvernauwing op losse functies?

En ten vierde:

In ‘Good to Great’, de klassieker van Jim Collins, wordt gesteld dat de allerbeste bedrijven eerst zorgen dat zij goede mensen aan boord hebben en daarna pas bepalen welke kant ze opgaan. Goede mensen zijn flexibel en creatief, er wordt weinig energie gestoken in aparte motiverings- en ontwikkelinstrumenten. Medewerkers worden in deze organisaties vooral gemotiveerd door hun werkzaamheden en doelstellingen. Terugkoppeling en ontwikkeling gaat op een informele manier, als normaal onderdeel van het werk. Spannen we met de bureaucratie van competentieontwikkeling eigenlijk niet het paard achter de wagen spannen?

Bouwpakket
Competentiemanagement als concept en doelstelling: prima! Maar zullen we het op hoofdlijnen houden, als richtlijn? Niet als handleiding voor een bouwpakket van mensen en functies. Zou dat leidinggevende meer aanspreken. Of in ieder geval minder afschrikken?

Goedkoopje

‘Gisteravond uit eten geweest’

‘Oh klinkt leuk, was het lekker?’ 

‘Was niet eens duur’

‘Had je een goede tafel?’

‘Was maar 50 euro, voor ons tweeën!’

‘Hmmm ja, maar was het gezellig?’

‘Maar 50 euro! INCLUSIEF DE WIJN!’

Koopjes
Herkenbaar? Let er maar eens op: mensen vertellen graag over koopjes. Schoenen in de uitverkoop, flink af kunnen dingen op de nieuwe keuken, een mooie antieke klok op Marktplaats voor een prikkie, een spotgoedkope last minute zonvakantie. Maar het valt me op dat de behoefte het grootst lijkt wanneer het gaat om onderwerpen zoals ‘lekker uit eten gaan’. Culinaire zaken dus waar we eigenlijk van zouden moeten genieten.

Onbedwingbaar
Hoe komt het dat we lekker eten en de kosten hiervan haast onbedwingbaar in één zin moeten uitspreken? Kunnen de sensaties van onze smaakpapillen en euro's tegen elkaar worden uitgeruild, is het meetbaar? ‘Ober, ik wil graag mijn pasta voor 5 euro goedkoper. Wilt u de smaak evenredig naar beneden laten bijstellen?’ Zoiets? 

3 mogelijke verklaringen
Waarom zouden we dit doen? Ik heb een aantal mogelijke verklaringen:

1. Het is een erfenis uit het calvinisme: gij zult niet genieten! Beschouwen we lekker eten eigenlijk als luxe. Daarvan genieten is eigenlijk zondig en daarom kopen we het schuldgevoel af met de gedachte dat het eigenlijk niet echt luxe was. Het was immers maar 50 euro!
2. Het heeft te maken met een vorm van gelijkheidsdenken: we willen niet te veel van elkaar verschillen. Verschillen tussen arm en rijk zijn gevoelsmatig gebonden aan een maximale bandbreedte. Als we onszelf wat luxe toestaan dan maken we dat kleiner zodat ‘men er niets van gaat denken’.  Doe maar gewoon etcetera. Misschien een moderne variant van het calvinisme, want ook deze verklaring is vrij moralistisch.
3. Of is het een uiting van onze koopmansgeest: we hebben er het maximale uit weten te halen (en er zelfs een beetje van genoten, ssst) en dat voor een koopje. Geen cent te veel hoor! Willen we vooral het idee hebben (of geven) dat we de beste deal eruit hebben gesleept, dat we niet opgelicht zijn. Dat we serieus zijn genomen. We weten wat er te koop is en tegen welke prijs.

Kwaal
Is het een typisch Nederlandse kwaal? Ik weet het niet, maar het zou me niet verbazen. Calvinistisch, egalitair, handelsgeest: dat klink herkenbaar in mijn Nederlandse oren. Of zit ik in een cirkelredenering en kan ik mezelf daarom per definitie feliciteren met deze uitkomst?

Ik kan hooguit hopen dat u heeft genoten van deze overdenking. 

En ter geruststelling: het is gratis en voor niets!